भू-गर्भातील ऊर्जा –

या ऊर्जेचा उगम भू-गर्भातील किरणोत्सर्गी खनिजांच्या विघटणांत आहे. पृथ्वीच्या पोटांत, भू-पृष्ठापासून खूपच खोल असलेल्या तप्त मॅग्मामधे ही ऊर्जा उष्णतेच्या रुपांत आहे. तंत्रज्ञान वापरून, एका ऊर्जेचे दुसर्या उर्जेत म्हणजे उष्णतेचे विजेत रुपांतर करता येते.
भू-गर्भीय ऊर्जेकरिता ज्या अती खोल विहिरी खणतात, त्यांतून, कार्बन-डाय-ऑक्साइड, हैड्रोजन सल्फाइड, मिथेन व अमोनिया असे “ ग्रीन-हाउस ” वायू निघतात. परंतू यांचे प्रमाण, दगडी कोळसा, c.n.g वगैरेच्या ज्वलनांतून जी विद्युत निर्मिती करतात, त्या मानाने कमीच असते. म्हणूनच global warming च्या संदर्भात, या ऊर्जा स्रोताला महत्वाचे स्थान आहे.
आज, भू-गर्भीय ऊर्जेपासून विद्युत निर्मिती करण्याची प्रमूख केंद्रे अमेरिकेंतील The Geyzers या भागांत आहेत. तसेच एल साल्वादोर, केनिया, फिलिपाइन्स, आइसलंड व कोस्टा रिका येथेही कांही प्रमाणांत वीज निर्मिती होते.
भू-पृष्ठावर ठिकठिकाणी tectonic plates आहेत. पुष्कळदा याच भागांत भू-कंप होत असतात. तेथे अति ऊष्ण तपमानाचे भाग, भूपृष्ठापासून फार खोल नसतात. आजची बरीचशी भू-गर्भ ऊर्जेपासून वीज निर्माण करण्याची केंद्रे, याच भागांत आहेत.
या तंत्रज्ञानाचा नमुना दाखविणारी छोटी निर्मिती केंद्रें (pilot plants ), जर्मनी व फ्रांस येथे आहेत. स्वित्झर्लंड येथील केंद्र, तेथे भू-कंप झाल्यामुळे बंद करावे लागले.
जागतिक मागणीच्या फक्त ०.३ % इतकीच विजेची निर्मिती या ऊर्जास्रोतापासून होते आहे. यांतील उष्णता जरी अनिर्बंध उपलब्ध असली
तरी भू-पृष्ठाखाली कित्येक मैल ड्रिलींग करणे व उष्णतेचे विजेत रुपांतर करायचें संयंत्र यांतील तंत्रज्ञानांत लक्षणीय सुधारणा करून ते
स्वस्त करता आले तरच, अखंड व मोठ्या प्रमाणावर वीज निर्मिती करण्याचा एक मार्ग भविष्यांत उपलब्ध असेल म्हणून याचे महत्व.

क्राफ्ला (आइसलंड ) येथील जिओथर्मल पॉवर प्लॅंट

Google आधारित...