न्याय वैद्यक शास्त्र (Forensic Medicine)

न्याय वैद्यक शास्त्र हे वैद्यक शास्त्राचे महत्वाचे अंग आहे. या क्षेत्रात तज्ञ डॉक्टर्स फारच कमी आहेत कारण त्याचे स्वरूप व्यवसायापेक्षा संशोधनाचे आहे. दिनांक ८ एप्रील रोजी महाराष्ट्रातील एक ख्यातनाम विदुषी डॉ.सौ. वसुधा आपटे यांचे न्याय वैद्यक शास्त्र या विषयावर उद्-बोधक व्याख्यान झाले.
नैसर्गिक मृत्युसंबंधी कोणतेही कायदेशीर प्रश्न निर्माण होत नाहीत. मात्र अपघात, खून किंवा तत्सम अनैसर्गिक किंवा संशयास्पद मृत्यूच्या बाबतीत मात्र, मृत्यु अपघात किंवा खून इ. कारणाने झाला असेल तर न्यायवैद्यक शास्त्राची मदत उपयुक्त ठरते. रक्त, हाडे, केस, विस्केरा इ. अवयवांचे शास्त्रोक्त रीत्या तपास करून मृत्यूचे कारण निश्चित करता येते व त्यामागे खुनासारखे गंभीर प्रकरण असेल तर गुन्हेगाराचा छडा लावण्यासाठी या शास्त्राचा फारच उपयोग होतो. त्यामुळे शासनाने न्यायवैद्यक शास्त्राच्या प्रयोगशाळा अनेक ठिकाणी स्थापन केल्या आहेत. डॉ.सौ.आपटे यांचे या बाबतीतील योगदान प्रसंशनीय आहे. त्या एम.डी. आहेतच व शिवाय एल.एल.बी. ही कायद्याची पदवीही त्यानी घेतल्यामुळे अनेक प्रकरणात कायदेशीर पैलूही त्याना तपासता येतात. कायद्याची पदवी घेतलेले डॉक्टर्स भारतात फारच थोडे आहेत. गुन्हेगारीसंबंधी न्यायालयीन प्रकरणात त्याना तज्ञ म्हणून साक्ष देण्यासाठी बोलावले जाते.डॉ.सौ. आपटे यानी या शास्त्रासंबंधी विपुल लिखाण केले आहे. आकाशवाणी, दूरदर्शन यावरही त्यांचे माहितीपूर्ण कार्यक्रम झाले आहेत. नोकरीच्या काळात इंग्रजीत लेखन केल्यावर निवृत्तीनंतर त्यानी मराठीत न्यायवैद्यक शास्त्रावर १३१ लेखांची मालिका पूर्ण केली. शिवाय कवितालेखन, गायन, पाककला इत्यादीतही त्याना रस आहे. त्यांच्या या कर्तृत्वाची दखल घेतली गेली आहे व त्यासाठी त्याना एकूण चार पुरस्कार प्राप्त झाले आहेत. यामुळे महाराष्ट्र मेडीको लिगल असोसीएशन व इंडीयन ऍकॅडमी ऑफ़ फ़ोरेन्सिक मेडीसीन या संस्थांच्या अध्यक्षपदांवर त्यांची निवड झाली ही त्यांच्या ज्ञानाची पावतीच म्हटली पाहीजे. वैद्यक शास्त्राच्या एका महत्वाच्या पैलूची सोबती सभासदाना माहिती झाली. सभासदांच्या अनेक प्रश्नाना त्यानी समर्पक उत्तरे दिली. त्यामुळे हा कार्यक्रम उद्-बोधक ठरला.